والپست چیست؟ ( اصول کلی اجرای والپست )

والپست یک المان با طول مشخص می باشد که از دو جز تیر و ستون تشکیل شده و در ساختمان سازی از آن استفاده می شود. این موضوع در پیوست ششم به طور مفصل توضیح داده شده است و ما نیز به شرح معصل این موضوع می پردازیم.

اهمیت مهار المان های غیر سازه ای (والپست) ساختمان

ایمنی و امنیت یک نیاز اساسی برای انسان ها به خصوص در محل سکونتشان می باشد. وقتی یک ساختمان در امنیت هست که افراد حاضر در ساختمان،  وسایل و تجهیزات ساختمان در هنگام وقوع رخداد های طبیعی ( زلزله ، باد و ..) بدون کوچکترین آسیبی باقی بماند.

در کشورهایی که مطالعات زیادی بر روی رفتار سـازه در هنگام زلزله انجام شـده، ثابت شـده که پس از وقوع زلزله‌های بزرگ در کنار اهمیت رفتار المان‌های سازه‌ای، رفتار اجزای غیرسازه‌ای (مانند تیغه‌ها، دیوارهای پیرامونی، سقف‌های کاذب، درب و پنجره و …) هم از اهمیت فراوانی برخـورداره، ‌طوری‌که حتی گاهی اوقات آسیب این اجزا ممکنه سبب تلفات جانی هم بشه. بعد از زلزله کرمانشاه و ریزش دیوارها به دلیل عدم مهار مناسب، توجه مهندسین کشورمون به این موضوع دوچندان و در تیرماه سال 98 منجر به ابلاغ پیوست ششم استاندارد 2800 شد.

پیوست ششم تمرکز ویژه ای روی مهار لرزه ای تیغه ها و میانقاب‌ها به وسیله والپست دارد. مهار تیغه ها و میانقاب‌ها یکی از مهم‌ترین اجزای غیرسازه‌ای می باشد که خرابی آن‌ها می‌تواند مشکلات عدیده‌ای به وجود آورد. به خصوص در بسیاری از ساختمان‌ها مانند بیمارستان‌ها و بانک‌ها که نیاز به عملکرد بدون وقفه پس از زلزله دارند، یا اطلاعات مهمی درون آن‌ها وجود دارد، عملکرد نامناسب اجزای غیرسازه‌ای در هنگام زلزله می‌تونه آسیب‌های جانی و مالی غیر قابل جبرانی به وجود بیارد.

 

در ادامه به توضیح اصول کلی طراحی  و اجرای والپست  با توجه به پیوست ششم آیین نامه 2800 می پردازیم.

 

والپست چیست؟

والپست (Wall Post) به معنی نگهدارنده (Post) دیوار (Wall) در برابر نیروهای وارد بر آن می‌باشد. درواقع هدف اصلی در اجرای وال پست، جلوگیری از تغییر شکل خارج از صفحه دیوارهای غیرسازه‌ای بوده و وال‌پست هیچ نقشی در تحمل بارهای جانبی ناشی از زلزله ندارد.

والپست ها از قدیم به وسیله نبشی ها به صورت المان های قائم و افقی  ساخته میشدند که به روش‌های عموماً غیراصولی به سازه و دیوار متصل می‌شدند. بعدها با افزایش مطالعات و مشاهدات، دیده شد که این المان برای بهبود عملکرد دیوار کافی نبوده و حتی ممکن است منجر به تأثیر مخرب بر عملکرد سازه شود.

مطالعات، آزمایشات و تجربیات باعث اضافه شدن المان های دیگری برای اصلاح این ضعف و اجرای هر چه بهتر نگهدارنده های تیغه ها و میانقاب ها شده است. این المان ها شامل اجزای زیر میباشد:

• وادار های عمودی و افقی
• والپست های منقطع کناره ستون و زیر تیر
• میلگرد بستر
• بست تخت
• بست رادیکالی

 

هرکدام از این اجزا کارایی خاصی جهت جلوگیری از تغییر شکل خارج از صفحه دیوار دارد که به شرح آنها خواهیم پرداخت.

 

 

ضوابط و الزامات لرزه اي اجزاي غیر سازه اي در پیوست 6

 

در آیین نامه دیوار ها به دو دسته داخلی ( تیغه ها ) و خارجی تقسیم می شوند. دیوار ها را میتوان به دو صورت غیر پیوسته (جدا شده از سازه اصلی ) و پیوسته ( میانقابی ) طراحی و اجرا نمود.

لازمه اجرای دیوار به صورت میانقابی این است که طراح باید رفتار و عملکرد میانقابی دیوار و نیروهاي وارد بر تیر و ستون و خود دیوار – بر اثر این رفتار- را براساس ضوابط ارائه شده در آن بخش در محاسبات لحاظ کند. زیرا دیوارهاي چسبانده شده به سازه (میانقابی) در سختی آن دخالت مستقیم دارند. باافزایش سختی سازه، پریود طبیعی سازه کاهش می‌کند و درنتیجه نیروی زلزله بیشتری را جذب خواهد کرد. علاوه‌برآن، تغییر سختی توسط میانقاب‌ها می‌تواند موجب تغییر مرکز سختی و در نتیجه تحمیل پیچش به سازه شوداین روش اجرا فقط برای ساختمان های با درجه اهمیت پایین و کمتر از 4 طبقه مجاز می باشد.

 

طراحی و اجرای غیرپیوسته دیوار

طراحی و اجرای غیرپیوسته دیوار مصداق دوری و دوستی بین سازه و دیوار هست. این روش به صورتی است که دیوار و سازه در هنگام زلزله به صورت کاملا مجزا رفتار می کنند و کمترین اثر را بر یکدیگر می گذارند. در نتایج تحلیل سازه اثبات شده است در زمانی که میانقاب مانع حرکت آزادانه سازه هنگام زلزله شود سختی سازه افزایش می یابد. نیروی وارد بر ساختمان تحت زلزله با سختی سازه رابطه مستقیم دارد، با افزایش سختی به دلیل وجود میانقاب‌ها، نیروی زلزله جذب‌شده توسط سازه هم افزایش می‌یابد. این امر ممکن است سبب آسیب به کل ساختمان شود.

 

بنابراین جدا سازی دیوار ها و سازه باعث می شود در رفتار یکدیگر هنگام زلزله خللی وارد نکنند و بهترین عملکرد را داشته باشند.

بعد از جداسازی تمرکز اصلی آیین نامه به کنترل حرکت خارج از صفحه دیوار و حرکت آزادانه در راستای محور خود نیز می باشد. علت این مورد نیز کاهش سختی و خنثی کردن نیروی وارد بر المان های دیوار می باشد تا منجر به خرابی آن نشود.

نیرو های ناشی از زلزله به صورت عمود بر دیوار یا در راستای آن وارد میشود و موجب شکست برشی و خمشی دیوار می شود. اگر نیرو وارده در راستای دیوار باشد باید  قادر به تحمل جابه‌جایی نسبی و تغییر شکل‌های مجاز تعریف شده را دارا باشد. در این حالت قوی بودن ملات و مصالح مورد استفاده از شکست برشی و لغزشی دیوار جلوگیری می کند.

اگر نیروی وارد بر دیوار عمود بر آن باشد، دیوار دچار شکست خمشی در راستای افق و قائم و شکست افقی و افقی با دوشاخه 45 درجه می شود.

 

 

در اینجا والپست ها برای کنترل خارج از صفحه دیوار به کار می بریم. حال به بررسی دیتیل های اجرایی در حالت های مختلف اجرای دیوار طبق پیوست ششم آیین نامه 2800 می پردازیم.

 

والپست دیوار های خارجی

دیوارهای خارجی دیوارهایی هستند که در بین دو ستون یا ستون و دیوار برشی واقع می‌شوند و ساختمان را از محیط بیرون جدا می کند. همانطور که گفته شد برای دیوارهای خارجی اتصالاتی در نظر می‌گیریم که در داخل صفحه اجازه حرکت به دیوار داده شود ولی در خارج صفحه مهارشده باشد. برای حرکت آزادانه بین دیوار و ستون یا دیوار برشی بین آنها فاصله ای به طول  3 سانتی متر ( ضابطه 819 ) یا به‌اندازه 0.01 ارتفاع کف تا کف طبقه ایجاد می کنیم و با مصالح تراکم‌پذیر از قبیل پشم سنگ یا یونولیت پر میکنیم. این فاصله را نیز باید در بالای دیوار و زیر تیر نیز به همین صورت اجرا کنیم.

 

محدودیت ابعاد هندسی دیوار ها

طبق آیین نامه طول آزاد دیوار خارجی در پلان نباید از 4 متر و ارتفاع آزاد آن نباید از 3.5 متر بیشتر در نظر گرفت. در دیوارهاي با طول بیشتر از 4 متر باید از عضو قائم با مقطع فولادي یا بتنی به عنوان تکیه  گاه جهت مهار خارج از صفحه دیوار (وادار) و در دیوارهاي با ارتفاع بیش از 3.5 متر باید با استفاده از عضو افقی با مقطع فولادي یا بتنی (تیرك) ارتفاع آزاد را کاهش داد.

 

دیتیل اجرای والپست برای دیوار های طول کمتر از چهار متر

در صورتی که طول آزاد دیوار کمتر از 4 متر و ارتفاع آن کمتر 3.5 متر باشد در جدیدترین روش آیین نامه برای کنترل حرکت خارج از صفحه دیوار از ناودانی های منقطع جهت جلوگیری از خروج کامل دیوار از قاب و شکست خمشی دیوار در راستای افق و از میلگرد بستر در ملات شن و سیمان و از بست تخت در ملات چسبی جهت جلوگیری از شکست خمشی دیوار در راستای قائم استفاده میشود.

ناودانی های منقطع

ناودانی های منقطع از ورق های فولادی و گالوانیزه تولید می شوند. ضخامتشان معمولا 2 میل متر می باشد، در موارد خاص ممکن است از ضخامت های 3 و 4  برای ورق های فولادی استفاده شود. طول ناودانی ها در اندازه های 15 و 20 و 30 و 40 سانتی می باشد. دهنه یا عرض ناودانی با توجه به عرض بلوک متفاوت می باشد. بال ناودانی ها در اندازه های 7 و 9 سانتی متری می باشد. این موجب می شود که مصالح تراکم پذیر به ضخامت 3 سانتی متر به راحتی درون آنها قرار گیرد.

 

میلگرد بستر

میلگرد بستر از مفتول های آجدار قطر 4 و 6 میلی متر در دو نوع خرپایی و نردبانی تولید می شود. از میلگرد بستر عرض 5.5 برای بلوک های کمتر از 10 سانتی متر، از 11 برای بلوک های کمتر از 16 سانتی متر و از 15 برای بلوک های کمتر از 22 سانتی متر استفاده می شود.میلگرد های بستر به وسیله گیره و قلاب به ستون ها متصل می شوند.

 

بست تخت

بست تخت نوعی تسمه فلزی 20 سانتی می باشد که با ورق 1 و 1.5 میلی متر تولید می شود. کاربرد آن شبیه به میلگرد بستر می باشد و برای بلوک هایی که ملات آنها چسبی و نازک باشد مورد استفاده قرار میگیرد. روی بست سوراخ هایی وجود دارد که با میخ به بلوک ها کوبـیده می شود.

 

 

ناودانی های منقطع

ناودانی های منقطع در کناره ستون ها، دیوار های برشی و زیر تیر ها نصب می شوند و دیوار ها دقیقا درون آنها قرار میگیرد.فاصله آنها از یکدیگر و طول آنها با توجه به محاسبه مقدار نیروی وارد بر دیوار تعیین می شود. فاصله آنها از یکدیگر نباید بیشتر از یک متر باشد. معمولا در کناره ستون ها و دیوار های برشی از ناودانی طول 30 و 40 سانتی متر و در زیر تیر ها از 20 سانتی متری استفاده می شود. تراز بودن دقیق ناودانی ها یکی از مهترین کار ها در اجرای آنها می باشد. ناودانی ها را معمولا با رول بولت 6 یا 8 و یا پیچ رول پلاک آچاری به دیوار متصل میکنند.

 

علاوه بر ناودانی از نبشی های منقطع به صورت دوبل به طوری دیوار بین دو نبشی قرارگیرد، نیز به جای ناودانی منقطع میتوان استفاده کرد.

 

 

اتصال میلگرد بستر

میلگرد های بستر به وسیله گیره و قلاب به ستون ها وصل میشوند. گیره ها به ستون های بتنی با پیچ و رول پلاک و به ستون های فلزی با جوشکاری متصل می شود. انتهای قلاب درون گیره قرار میگیرد و دو سر آن یکی به زیر میلگرد بستر و دیگری به روی آن متصل می شوند. طول قلاب ها معمولا 25 تا 30 سانتی متر هستند تا نزدیک به این فاصله با میلگرد بستر همپوشانی داشته باشند. برای اتصال میلگرد بستر به قلاب استفاده از سیم مفتول ضرورتی ندارد. زیرا ملات دیوار باعث برقراری اتصال آنها میشود.

در صورتی که محل قرار گیری میلگرد بستر با ناودانی های منقطع یک جا باشد میلگرد بستر را میتوان به ناودانی متصل کرد. نحوه اتصال یا با جوشکاری صورت میگیرد یا مفتول میلگرد بستر را با خم 180 درجه از سوراخ های بال ناودانی عبور می دهیم. در انتهای بعضی از ناودانی های گیره ای قرار گرفـته تا قلاب به صورت مستقیم به آن متصل شوند.

اجرای میلگرد بستر

میلگرد های بستر را در میان رج های دیوار قبل از ریخـتن ملات بر روی بلوک یا آجر قرار میگیرد و به روش گفـــته شـــده به قلاب متصل میشود. در نهایت ملات دیوار را بر روی میلگرد بستر قرار میگیرد. میلگرد های بستر اکثرا در شاخه های 3 متری وجود دارند. در جاهایی که طول دیوار بیشتر از 3 متر باشد شاخه بعدی میلگرد باید بین 20 تا 30 سانتی متر بر روی میلگرد بستر قرار گیرد و به عبارتی هم پوشانی داشته باشند.

در صورتی که مانند بلوک هبلکس ملات دیوار چسبی و نازک باشد از میلگرد بستر نمیتوان استفاده کرد؛ به جای آن از بست تخت استفاده میشود. بست های تخت بین دو بلوک قرار میگیرد و با میخ دو بلوک را به یکدیگر متصل میکند.

 

فاصله میلگردبستر یا بست های تخت از هم در ارتفاع، به صورت دقیق با محاسبات نیروی وارد بر دیوار ناشی از زلزله و اینکه چه مقدار میلگرد بستر برای جلوگیری از شکست خمشی در راستای قائم و افق نیاز است، محاسبه می شود. پیوست 6 آیین نامه می گوید فاصله آنها از هم کمتر از یک متر باشد. طبق تجربه و اکثر محاسبات فاصله آنها از هم بین 40 تا 60 سانتی متر می باشد.

 

دیتیل اجرای والپست برای دیوار های طول بیشتر از چهار متر

 

در بخش محدودیت ابعاد هندسی دیوار، لزوم استفاده از وادارهای میانی را مورد بررسی قرار دادیم. برای دیوار های با طول بیشتر از 4 متر بایستی از وادار عمودی و برای ارتفاع بیشتر از 3.5 متر بایستی از وادار افقی استفاده کنیم.والپست کناره ستون ها و زیر تیر ها را  طبق روش های اجرایی گفته شده با استفاده از ناودانی های منقطع اجرا می کنیم. میلگردبستر را هم برای بلوک های با ملات شن و ماسه و بست تخت برای بلوک های با ملات چسبی را نیز طبق دیتیل اجرایی گفته شده بایستی اجرا کنیم.

اولین نکته در اجرای وادار های میانی فاصله بین وادار و المان‌های اصلی سازه می باشد که باید رعایت شود. المان‌های وال‌پست به دلیل تغییرات دمای محیط دچار افزایش طول میشوند. اگر المان های والپست به دلیل فیکس شدن در سازه ها امکان افزایش طول را نداشته باشند دچار کمانش و درنتیجه تخریب دیوار می‌شود. بنابراین اتصال المان ها بایستی به گونه ای اجرا شود که فاصله 3 سانتی متری از سازه در آن رعایت شود.

در حالت کلی 4 روش برای اجرای وادارهای میانی  وجود دارد:

1-استفاده از 4 نبشی و تشکیل مقطع H شکل (دوبه‌دو نبشی‌ها با استفاده از تسمه به هم وصل می‌شوند)
2- استفاده از 2 ناودانی و تشکیل مقطع H شکل
3- استفاده از مقطع قوطی و اتصال ناودانی‌های منقطع
4- استفاده از مقاطع H شکل ساخته شده از ورق

 

اتصال کشویی

اتصال وادارهای میانی عمودی به زیر تیر یا سقف بایستی به نحوی باشد که در جهت داخل صفحه، دیوار بتواند آزادانه حرکت کند و در جهت خارج از صفحه مهار شود. به این اتصال اصطلاحاً «اتصال کشویی» گفته می‌شود.اتصال کشویی در قسمت بالای والپست میانی با استفاده از ناودانی 15 سانتی ( بست کشویی ) یا استفاده از صفحه پلیت و جوش دادن دو نبشی به آن به طوری که دیوار بین این دو نبشی قرار بگیرد اجرا می شود.

 

 

در هر 4 حالت بایستی قطعات نگهدارنده در قسمت پایین آن کاملا فیکس شود. برای اینکار نبشی ، قوطی و ناودانی ها را به بست کشویی یا صفحه پلیت جوش داد یا والپست های آماده ساخته شده از ورق را با پیچ و مهره به صفحه پلیت متصل کرد.

 

صفحه پلیت ها و بست های کشویی معمولا با استفاده از رول بولت 8 یا 10 به سازه ها متصل میشوند (اتصال مفصلی). برای اتصال میلگرد بستر به وادار ها یا میتوان آنها را به طور مستقیم به وادار جوش داد یا آنها را با استفاده از گیره و قلاب متصل نمود.

 

 

 

اجرای وادار افقی

اجرای وادار افقی بایستی هم‌زمان با چیدن دیوار صورت پذیرد. یعنی ابتدا دیوار زیر وادار افقی (تیرک) را می‌چینیم، سپس وادار را روی آن طوری قرار می‌دهیم که تکیه کافی به دیوار زیرین خود داشته باشد. در نهایت دیوار بالای تیرک را اجرا می‌کنیم. دلیل اینکه بایستی تیرک کاملاً روی دیوار زیرین خود قرار بگیرد این است که پیوست 6 استاندارد 2800 اجازه تحمل بار ثقلی برای وادار افقی را نداده است.

برای جلوگیری از انتقال نیرو به ستون، اتصال وادار افقی به ستون ممنوع می‌باشد؛ زیرا باعث تشکیل پدیده ستون کوتاه می‌شود. بدین منظور به‌عنوان یک روش مناسب و پیشنهاد شده توسط پیوست 6 استاندارد 2800، ناودانی‌هایی را به‌عنوان نشیمن برای تیرک در نظر می‌گیریم و به ستون متصل می‌کنیم. ناودانی‌ها به ورق‌های فلزی تعبیه شده روی ستون جوش می‌شوند. انتهای وادار افقی در فاصله حداقل 3 سانتی‌متر از ستون بر روی ناودانی نشیمن قرار می گیرد تا بتواند حرکت آزادانه داشته باشد. مقدار این فاصله مشابه فاصله دیوار از ستون بایستی محاسبه شده و رعایت شود. برای نگهداری بلوک‌های بالا و پایین دیوار می‌توان از نبشی و ناودانی نگهدارنده استفاده کرد.

 

 

استفاده از والپست افقی و عمودی میانی

در صورتی که ارتفاع دیوار بیش از 3.5 متر و طول آن بیش از 4 متر باشد بایستی از وادار افقی و عمودی میانی به طور همزمان استفاده کرد. برای اینکار ابتدا دو وادار در فاصله 1 متر از ستون ها به روش کشویی اجرا می‌شود. دلیل فاصله حداقل 1 متری به دلیل مباحث لرزه‌ای آیین‌نامه‌ها و عدم ایجاد مانع برای تشکیل مفصل پلاستیک می‌باشد. درصورتی‌که ناحیه حفاظت شده تیر بیش از این مقدار باشد، بایستی فاصله محاسبه شده رعایت شود.

مطابق این دیتیل، تیرک به 3 قسمت تشکیل می‌شود که قسمت میانی در طرفین به وادارهای عمودی متصل شده و دو قسمت دیگر از یک طرف به وادار متصل و از طرف دیگر روی ناودانی نشیمن قرار می‌گیرد. این دیتیل یک پیشنهاد و توصیه از طرف پیوست 6 استاندارد 2800 برای دیوارهای با طول بیش از 4 متر و ارتفاع بیش از 3.5 متر می‌باشد؛ لذا در حالتی که طول دیوار بین 4 تا 8 متر باشد ولی ارتفاع آن بیش از 3.5 متر باشد می‌توان به اجرای یک وادار عمودی نیز اکتفا کرد و تیرک را به دو قسمت تقسیم کرد. اتصال وادارهای میانی افقی به وادارهای میانی عمودی می‌تواند با جوش انجام شود.

 

 

مهار لرزه ای دیوار های داخلی

مهار لرزه ای دیوار های داخلی همچون دیوار های پیرامونی دارای اهمیت بسیار زیادی می باشند. طبق آیین نامه دیوار های داخلی هم باید از سقف و ستون جدا شوند. در کل دیوار های داخلی در تقاطع با سازه یا دیوار های پیرامونی یا دیگر تیغه ها می باشند. حالتی هم پیش می آید که یکسر دیوار های داخلی آزاد می باشد.

دیوار های داخلی هم مانند دیوار خارجی بایستی در صفحه خود حرکت آزادانه داشته باشند و در جهت خارج از صفحه دیوار مهار شوند. و همچنین برای جلوگیری از شکست خمشی در راستای افقی و عمودی نیز باید از المان های مسلح کننده (میلگردبستر) استفاده نمود.

اجرای اتصال تلسکوپی

برای مهار خارج از صفحه دیوار های داخلی نیز از وادار ها و ناودانی های منقطع برای زیر کناره ستون و دیوار برشی و سقف استفاده می شود. وادار ها اگر در قسمت های ابتدایی و انتهایی دیوار باشند اتصال آنها در قسمت پایین و بالای آن به صورت تلسکوپی می باشد. منظور از اتصال تلسکوپی این است که بر خلاف اتصال کشویی که در جهت خارج از صفحه دیوار را مهار و در جهت داخل صفحه اجازه حرکت آزادانه را برای آن تأمین می‌کند، با اتصال تلسکوپی دیوار در راستاهای داخل و خارج صفحه (محور X,Y) محدودیت حرکتی دارد. در این اتصال تنها در راستای محور Z به وادار آزادی حرکتی (حرکت بالا و پایین) داده‌می‌شود. این آزادی ایجاد شده برای وادار در راستای Z از کمانش وادار در صورت خیزش تیر فوقانی جلوگیری می‌کند.

برای اجرای اتصال تلسکوپی بر روی پلیت پایین وادار در سقف تحتانی و پلیت بالای وادار در سقف فوقانی 4 عدد نبشی در چهار طرف قوطی وادار بر روی پلیت جوشکاری می‌شوند. باید توجه کرد که این نبشی‌ها چه در اتصال تلسکوپی پایین و چه در اتصال تلسکوپی بالا به وادار جوشکاری نمی‌شوند. این نوع اجرا باعث می‌شود وادار در راستای افقی (محور X,Y) مقید شده و امکان حرکت نداشته‌باشد. اما وادار می‌تواند در محل خود در راستای Z بالا و پایین برود.

 

دیوارهای داخلی یکسر آزاد

در دیوارهای داخلی با دیوارهای یکسر آزاد (منظور تیغه‌هایی‌ست که حداقل از یک سمت نه به دیواری متقاطع و نه به المان سازه‌ای برخورد می‌کنند، است) مواجه هستیم. اگر طول آن‌ها از 1.5 متر بیشتر باشد یا در طول‌های کمتر از 1.5 متر از میلگرد بستر استفاده نشود، بایستی از وادار انتهایی با اتصال تلسکوپی استفاده کنیم. در جاهایی که طول دیوار بیشتر از 4 متر باشد از وادار میانی با اتصال کشویی استفاده می کنیم.

نکته ای که باید به آن توجه کرد در صورت مقید کردن دو سمت دیوار داخلی به والپست ابتدایی و انتهایی، بایستی درز بین دیوار و وادار عمودی رعایت شود. این فاصله با مصالح تراکم‌پذیر پر می‌شود. درصورتی‌که این فاصله رعایت نشود، در زلزله وادارهای عمودی به دلیل مقید شدن، جابه‌جایی نخواهند داشت و ثابت باقی می‌مانند. اما دیوار در داخل صفحه جابه‌جایی داشته و با اعمال نیرو به وادارها و جذب نیرو توسط آن‌ها، به دلیل سختی داخل صفحه، وادار کمانش کرده و تخریب می‌شود.

 

دیوارهای لبه طره‌ها و کنسول‌ها

دیوارهایی که در لبه طره‌ها و کنسول‌ها (مانند پیشامدگی‌ها) قرار دارند بایستی در هر دو جهت دارای مهار مناسب باشند (مشابه تصویر زیر). این موضوع در ریزش و ناپایداری دیوار به سمت خارج ساختمان بسیار حائز اهمیت است. درهرصورت بلوک‌ها بایستی در کنج L شکل دارای قفل و بست مناسب باشند و در هر جهتی مهار شوند. برای اینکار از وادارهای عمودی با اتصال تلسکوپی در کنج های L شکل استفاده می کنیم. برای اینکار فاصله بین دیوارها و وادارهای عمودی رعایت شده و با مصالح تراکم‌پذیر پر می شود.

در قسمت هایی که دیوار داخلی با ستون ها یا دیوار های برشی برخورد داشته باشد جهت مهار آنها مشابه دیتیلی که برای دیوار های پیرامونی گفته شد از ناودانی یا نبشی های منقطع جهت مهار خارج از صفحه دیوار می توان استفاده نمود.

 

مهار دیوار های داخلی در زیر سقف با واپپست

 

دیوار های داخلی نیز به وسیله ناودانی های منقطع از زیر سقف باید مهار شوند. زمانی که دیوار داخلی زیر یک سطح بتنی اجرا شود، ناودانی ها به وسیله رول بولت یا پیچ و رول پلاک آچاری بر روی سقف نصب می شوند. اما سقف تیرچه بلوک، عرشه فولادی و وافل نکات خاصی دارند که در ادامه مورد بررسی قرار خواهیم داد. این روش ها که طبق ضابطه 819 ارائه شده اند، صرفه اقتصادی و زمانی ندارند و از لحاظ اجرا دشواری‌های خود را دارند. بعد از بررسی این دیتیل ها به روش پیشنهادی پیوست 6 آیین نامه 2800 می پردازیم که بسیار راحت تر و مقرون به صرفه تر می باشد.

 

در سقف تیرچه یونولیت در صورتی که دیوار داخلی موازی تیرچه‌ها در زیر یونولیت قرار گیرند ،ابتدا یونولیت‌ها برش داده می‌شوند و با استفاده از شیارزن، برای جای‌گیری ناودانی‌های اتصال، شیارهایی در سقف تا زیر آن ایجاد می‌شود. باید توجه شود که در اثر شیار زدن، آرماتورهای حرارتی بریده نشوند. در شکل زیر دیتیل این روش نمایش داده شده است. در این حالت دیوار اجازه حرکت آزادانه در راستای دیوار را دارد و حدفاصل بین دیوار و سقف بایستی با مصالح تراکم‌پذیر پر شود. البته اتصال ناودانی با رول بولت به زیر سقف نیز در صورت تایید ناظر و محاسب امکان پذیر می باشد.

دیوار داخلی زیر تیرچه‌ها

اگر دیوار داخلی موازی تیرچه‌ها در زیر تیرچه‌ها قرار گیرد در این حالت و ناودانی را پشت‌به‌پشت به هم جوش می‌کنیم. عرض یکی از ناودانی‌ها برابر با عرض پاشنه تیرچه و عرض دیگری برابر با ضخامت بلوک می‌باشد. هیچ‌گونه اتصال با میخ یا پیچ در این حالت وجود ندارد و حرکت آزادانه داخل صفحه دیوار تأمین می‌شود. فاصله بین تیرچه‌ها و دیوار بایستی با مصالح تراکم‌پذیر پر شود. در این حالت ضخامت این مصالح، برابر با بیشترین مقدار خیز بلندمدت تیرچه و 25 میلیمتر می‌باشد.

در حالتی که دیوار داخلی عمود بر تیرچه‌ها باشد از دو ناودانی عمود بر هم یکی برای نگهداری تیرچه و دیگری برای نگهداری بلوک استفاده می‌شود. برای نگهداری بلوک‌ها می‌توان به‌جای ناودانی از دو ورق استفاده کرد. درواقع این دیتیل مشابه دیتیل قبلی است با این تفاوت که جهت قطعه اتصال تحتانی برای نگهداری بلوک را با راستای دیوار هماهنگ می‌کنیم.

برای مهار دیوار های داخلی به سقف عرشه فولادی  ابتدا تسمه‌هایی را به ورق‌های گالوانیزه عرشه فولادی متصل می‌کنیم. این اتصال توسط میخ انجام می‌شود. با جوش ناودانی یا جفت نبشی به این تسمه، اتصال کشویی حرکت داخل صفحه دیوار فراهم می‌شود. درصورتی‌که به وادارهای عمودی نیاز باشد، این وادارهای نیز توسط قطعات ناودانی یا جفت نبشی در جهت خارج صفحه مهار می‌شوند ولی در جهت داخل صفحه می‌توانند آزادانه حرکت کنند.

مهار دیوار داخلی به سقف وافل با والپست

مهار دیوار داخلی به سقف وافل در قسمت فرورفتگی های آنها به وسیله ناودانی و یا دو نبشی منقطع  انجام می شود. حرکت آزادانه دیوار با استفاده از اتصال کشویی وادار میانی و قطعات اتصال تأمین می‌شود. در سراسر بالای دیوار بایستی از مصالح تراکم‌پذیر استفاده شود. این مورد باید توجه داشت که در قسمت‌های پیرامونی تیرچه‌ها (Rib)، در برخی قسمت‌ها پشم سنگ به‌صورت قائم یا متمایل به قائم بکار می‌رود. در این حالت ضخامت مصالح تراکم‌پذیر مشابه ضخامت آن‌ها برای جداسازی دیوار از المان‌های قائم در نظر گرفـته می‌شود.

همانطور که گفتیم روش های قبل برای مهار دیوار ها به سقف صرفه اقتصادی و زمانی ندارند و از لحاظ اجرا دشواری‌های خود را دارند؛ لذا پیوست 6 استاندارد 2800 روشی مشابه دیوارهای خارجی ارائه می‌دهد و پیشنهاد می‌دهد رج آخر یا ماقبل آخر را با میلگرد بستر یا بست اتصال (در بلوک‌های AAC) مسلح کنیم.

برای دریافت کاتالوگ والپست اینجا کلیک کنید.

 

همانطور که گفتیم دیوار های داخلی ممکن است با دیوار های خارجی در تقاطع باشند. برای این حالت در گذشـته دیوار ها یا به هم قفل و بست می‌شدند (هشت‌گیر کـردن) و یا به هم چسـبانده می‌شدند. درواقع تصور بر این بود که با این کار عملکرد آن‌ها بهتر می‌شود. پیوست 6 استاندارد 2800 توصیه کرده است تا از این روش‌ها استفاده نشود. در آیین گفته است دیوار های متقاطع بایستی از یکدیگر جدا باشـند و فاصله 0.01 ارتفاع در آن رعایت شود.

دلیل این توصیه این است که در اثر بروز تنش‌های کششی، دیوار ترک خورده و آسیب می‌بیند. دلیل دیگر آن اختلاف خیز تیر و سقف به دلیل سختی آن‌ها می باشد که باعث می شود دیوار ترک ‌بخورد (درصورتی‌که دیوارها به هم چسبانده یا هشت‌گیر شوند).

دو راه حل

پیوست 6 استاندارد 2800 دو راه حل را برای این موضوع ارائه می دهد.

یک راه استفاده از بست های ارتجاعی ( رادیکالی ) می باشد که برای بلوک های (AAC) کاربرد دارند. این بست ها که دیتیل اجرایی آن در تصویر مشخص می باشد از یک طرف به بغل دیوار پیرامونی با میخ متصل میشود و طرف دیگر آن بر روی بلوک های داخلی قرار می گیرد. در ابتدا بایستی روی دیوار اصلی محل دقیق قرارگیری بست‌های ارتجاعی تعیین شوند تا به هنگام اجرای دیوار متقاطع، به مشکل نخوریم. همچنین فاصله تعیین شـده برای اجازه حرکت دیوار متقاطع بایستی با استفاده از مصالح تراکم‌پذیر فراهم شود.

 

نوع دیگری از بست ارتجاعی در بازار وجود دارد که آیین نامه اشاره ای به آن نداشته است. این محصول برای بلوک های با ملات سیمانی استفاده می شوند و به بست های هشتگیر معروف می باشند. یک طرف این بست ها در دوطرف بلوک قرار میگیرند و طرف دیگر آن شبیه به گیره میلگرد بستر می باشند که قلاب میلگرد بستر درون آن قرار گرفته و به میلگرد بستر های دیوار داخلی متصل می شوند.

 

دومین راه حل آیین نامه برای دیوار های متقاطع استفاده از واداردر محل تقاطع دو دیوار می باشد. در این روش یک وادار از اتصال نوع تلسکوپی با در نظر گرفتــن فاصله مجاز در تقاطع دو دیوار قرار میگیرد و فاصله بین وادار و دیوار متقاطع با مصالح تراکم‌پذیر پر می‌شود.

 

اجرای والپست در دیوار هایی که بازشو دارند

پیوست 6 استاندارد 2800 دو حالت را برای اجرای بازشوها در نظر می گیرد. در صورتی که دهانه بازشو ها کمتر از 2.5 متر باشند نیازی به اجرای وادار در کنار بازشو ها نیست در صورتی که چارچوب فلزی برای بار های وارده مناسب باشد. در این حالت المان های مسلح کننده ( میلگرد بستر ) را به فریم فلزی وصل میکنیم تا دیوار به‌صورت یکپارچه عمل کند.

اگر دهانه بازشو ها بیشتر از 2.5 متر باشد نیاز به اجرای وادار در کناره بازشو ها داریم. اتصال وادار کنار بازشو ها، باید از نوع کشویی باشد و  المان‌های مسلح کننده بایستی به آن‌ها متصل شوند. در صورتی که فریم وادار ما قوطی باشد از ناودانی های منقطع برای کنترل خارج از صفحه دیوار در کنار بازشو ها استفاده می شود که به وادار ها جوش می شوند.

 

 

دیوارهای ساخـته شده از بلوک AAC

طبق پیوست 6 استاندارد 2800، زمانی که دهانه بازشو از 2.5 متر کمتر باشد، می‌توان از نعل درگاه استفاده نکرد به شرطی فریم فلزی قادر به تحمل بار دیوار روی خود باشد.

نحوه اجرای نعل درگاه برای بازشو ها با دهانه بیشتر از 2.5 متر و کمتر از 2.5 متر در صورت تحمل نداشتن فریم در بلوک های سیمانی و سفالی که ملات سیمانی دارند و بلوک های AAC با یکدیگر متفاوت می باشد.

برای بازشو در دیوارهای ساخـته شده از بلوک AAC، قوطی فریم فلزی بایستی با استــفاده بست‌ها به بلوک‌ها متـصل شود. اتصال بست به قوطی با جوش انجام می‌شود. به دلیل امکان شیار و برش در این بلوک‌ها، نعل درگاه در شیار کوچک ایجاد شـده در بلوک‌ها قرار می‌گیرد. المان نعل درگاهی می‌تواند یک سپری باشد. در صورت وجود وادار میانی، قوطی فریم فلزی با جوش به آن متصل می‌شود. المان نعل‌درگاهی حداقل 25 سانتیمتر از هر طرف بایستی دارای نشیمن باشد. کل مجموعه بکار رفته در اطراف بازشو باید بتواند در داخل صفحه حرکت آزادانه داشته باشد و درعین‌حال یکپارچگی دیوار حفظ شود.

 

بلوک‌های رسی و سیمانی

بلوک‌های رسی و سیمانی قابلیت برش منظم و ایجاد شیار ندارند. لذا یک نشیمنگاه مطابق شکل زیر به‌عنوان نعل درگاهی برای دیوار بالای بازشو در نظر می‌گیریم. این نعل درگاه روی یک نبشی نشیمن متصل به وادار یا نشسته روی دیوارهای کنار بازشو قرار می‌گیرد. درصورتی‌که نعل درگاه روی دیوارهای مجاور بازشو بنشیند، حداقل طول نشیمنگاه آن باید 25 سانتیمتر باشد. نبشی‌های بکـار رفته برای نعل درگـاه، باید اجـازه حرکت در راستای داخل صفـحه را داشــته باشند و به وادار یا نبشی نشیمن مقید نشوند. در این حالت نیز مشابه حالت قبلی، اتصال قوطی و همچنین المان مسلح کننده به وادار یا فریم فلزی با استفاده از جوش خواهد بود و آیین‌نامه این اتصال را مجاز دانسته است. کل مجموعه بکار رفـته در اطراف بازشو باید بتواند در داخل صفحه حرکت آزادانه داشـته باشد و درعین‌حال یکپارچگی دیوار حفظ شود.

در دیوار های داخلی  که دارای درب هستند در صورتی که چارچوب های فلزی درب قادر به تحمل بارهای وارده باشند، میتوانند جایگزین اجرای وادار شوند. اتصال آنها از نوع تلسکوپی می باشد و المان های مسلح کنـنده می توانند به آنها جوش یا با گیره و قلاب متصل شوند.

اجرای والپست در جان‌پناه

حداقل ارتفاع جان‌پناه‌ها باتوجه به ضوابط سازمان آتش‌نشانی حداقل 1.2 متر می‌باشد. مطابق پیوست 6 استاندارد 2800، برای مهار لرزه‌ای جان‌پناه‌ها، ستون‌های پیرامونی بام تا ارتفاع 1.35 متر بر روی بام ادامه پیدا کند. درصورتی ‌که طول دیوار جان پناه از حد تعیین شـده (4 متر) بیشتر باشد، نیاز به وادار عمودی میانی داریم. همچنین این وادارها در قسمت‌های شکـسته پلان یا به عبارتی تقاطع جان‌پنـاه‌ها نیز کاربرد دارند. روش اجرای وادار میانی در جان پناه کاملا مشابه اجرای دیوار با وادار عمودی میانی فولادی است. پیشنهاد می شود که میلگرد های بستر را به وادار ها جوش نزنیم. به جای آن از گیره و قلاب استفاده کنیم تا حرکت آزادانه دیوار حفظ شود.

 

سخن آخر

در این نوشته سعی کردیم جدیدترین روش های اجرایی برای مهار لرزه ای دیوار ها و مقاومت هرچه بیشتر آنها در برابر نیرو های وارده ناشی از باد و زلزله با استفاده از والپست را مطابق پیوست 6 آیین نامه 2800 شرح دهیم.

برای دیدن ویدیو های مربوطه آپارات اینجا کلیک کنید.